Jazda po alkoholu

Współodpowiedzialność za bezpieczeństwo w ruchu drogowym

Surowsze kary za prowadzenie auta w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających, a od 14 marca 2024 roku możliwość utraty auta przez pijanego kierowcę, to nie jedyne przykre konsekwencje jazdy po alkoholu. Jazda po alkoholu to poważne przestępstwo lub wykroczenie, za które grożą surowe kary. Wszystko zależy od ilości spożytego alkoholu. Jazda samochodem w stanie po spożyciu to między 0,2 a 0,5 promila alkoholu we krwi, w przypadku nietrzeźwości to powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi. W Polsce obowiązują restrykcyjne przepisy dotyczące jazdy pod wpływem alkoholu, które mają na celu zapobiegać tragediom na drogach. Potencjalne konsekwencje to wysoki mandat, zatrzymanie prawa jazdy, odebranie uprawnień, przepadek pojazdu lub kara więzienia. Poważne skutki niesie również spowodowanie szkody przez pijanego kierowcę, pomimo posiadanej polisy OC. Czy to oznacza, że pasażer, który pozwolił pijanemu kierowcy wsiąść za kierownicę, nie ponosi żadnych konsekwencji? Niekoniecznie! Odpowiedzialność spoczywa również na osobie, która posiada ważny dokument prawa jazdy i nie znajduje się pod wpływem alkoholu.

„Zachowanie właściciela pojazdu mechanicznego polegające na oddaniu go do prowadzenia osobie znajdującej się pod wpływem alkoholu stanowi znamię umyślnego naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu, skutkujące odpowiedzialnością tegoż właściciela za wypadek spowodowany przez kierowcę, któremu powierzył jazdę” (zob. postanowienie SN z dnia 28 marca 2006 r., V KK 371/05).

„Jeżeli kierujący pojazdem w stanie nietrzeźwości dopuścił się przestępstwa skutkowego, sądy powinny w każdym wypadku rozważyć, czy po stronie osoby nakłaniającej kierowcę do spożywania alkoholu lub do prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości albo też udzielającej mu do tego pomocy nie zachodzi odpowiedzialność za przestępstwo skutkowe (np. za nieumyślne spowodowanie śmierci człowieka), oczywiście jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że osoba ta mogła i powinna była skutek przestępny przewidzieć” (zob. uchwała połączonych Izb Karnej i Wojskowej z dnia 22 czerwca 1963 r., VI KO 54/61).

„Właściciel pojazdu mechanicznego był sprawcą pośrednim zaistniałego wypadku drogowego, co wyraziło się w tym, że dopuścił znajdującą się w stanie nietrzeźwości osobę do prowadzenia tego pojazdu na drodze publicznej. Tym samym zachowaniem właściciel pojazdu popełnił wykroczenie z art. 96 § 1 pkt 3 kodeksu wykroczeń” (zob. wyrok SN z dnia 4 lutego 1992 roku, II KRN 451/91).

Jeśli zostałeś zatrzymany za jazdę po alkoholu, musisz wiedzieć, jakie są Twoje prawa i obowiązki, jakie kary Ci grożą i jak możesz się bronić. W tym artykule przedstawimy najważniejsze informacje na ten temat.

Jak powinna przebiegać kontrola i zatrzymanie kierowcy po alkoholu?

Kontrolę trzeźwości kierowców mogą przeprowadzać funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej, Służby Celno-Skarbowej i Inspekcji Transportu Drogowego. Kontrola trzeźwości może być przeprowadzona w ramach rutynowej kontroli drogowej, w związku z popełnieniem wykroczenia, przestępstwa drogowego, w wyniku zgłoszenia albo podejrzenia o jazdę po alkoholu lub w przypadku wypadku drogowego.

Kontrola trzeźwości polega na sprawdzeniu stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu za pomocą alkomatu. Nie zawsze po przekroczeniu limitu 0,1 mg/dm³ alkoholu wwydychanym powietrzu traci się prawo jazdy. Funkcjonariusz za każdym razem, w odstępie 15 minut wykona dwa testy – jeśli w obu przypadkach urządzenie niczego nie wykryje, efekt pierwszego badania może być uznany za błąd pomiarowy. W przeciwnym wypadku lub w sytuacji odmówienia przez kierowcę poddania się badaniu alkomatem kierowca zostanie przewieziony do szpitala, gdzie zostanie poddany badaniu krwi. Badanie krwi jest obowiązkowe, jeśli kierowca odmówi badania alkomatem, badanie alkomatem nie jest możliwe z powodu stanu zdrowia kierowcy lub uszkodzenia urządzenia. Jeżeli natomiast kierowca uważa, że wynik badania alkomatem jest nieprawidłowy, może zażądać badania uzupełniającego z krwi. Badanie krwi jest dokonywane przez lekarza lub pielęgniarkę w obecności funkcjonariusza policji. Może się okazać, że badanie laboratoryjne będzie dokładniejsze niż alkomat.

Z czynności badania alkomatem policja sporządza protokół badania stanu trzeźwości, którego załącznik stanowi wydruk z informacją o parametrach (modelu i numerze fabrycznym) analizatora, godzinie i minucie badania oraz jego wyniku.

Jeśli badanie potwierdzi, że kierowca miał w organizmie od 0,2 do 0,5 promila alkoholu, jego sprawa zostaje przez policję przekazana do sądu wraz z wnioskiem o ukaranie.

Jeśli jednak badanie z krwi potwierdzi, że kierowca miał w organizmie więcej niż 0,5 promila alkoholu, kierowca może zostać zatrzymany. Kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu stanowi zachowanie zagrażające życiu i zdrowiu innych osób. Pijany kierowca powinien liczyć się z pobytem w izbie wytrzeźwień, nie dłuższym niż 24 godziny. O fakcie przyjęcia do izby wytrzeźwień albo zatrzymaniu w jednostce policji zawiadamia się niezwłocznie, na żądanie kierowcy, wskazane przez niego osoby.

Z czynności zatrzymania osoby policja sporządza protokół. Policja zatrzymuje kierowcę na 24 godziny po badaniu trzeźwości, a jego przesłuchanie w charakterze podejrzanego o przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości następuje następnego dnia.

W przypadku braku konieczności zatrzymania kierowcy przez policję na 24 godziny policjant wzywa kierowcę na przesłuchanie: telefonicznie, pocztą lub wręczając kierowcy wezwanie na przesłuchanie bezpośrednio po zatrzymaniu dokumentu prawa jazdy.

Jak przygotować się do przesłuchania na policji? Kontaktując się z adwokatem – skorzystanie z prawa do adwokata z pewnością pomoże w stresującym przesłuchaniu, w których będzie uczestniczył, a także w opracowaniu najkorzystniejszej taktyki obrończej.

Czynność przesłuchania na policji kierowcy podejrzanego o przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości rozpoczyna się od przedstawienia kierowcy zarzutu popełnienia przestępstwa prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości. Po zakończeniu postępowania przygotowawczego prokurator kieruje do sądu akt oskarżenia.

W obu przypadkach to jest w przypadku wniosku o ukaranie oraz skierowania aktu oskarżenia do sądu, kierowcy zostaje zatrzymane prawo jazdy na czas postępowania.

Za kierowanie pojazdem mechanicznym, np. samochodem lub motocyklem po alkoholu policja zatrzymuje kierowcy prawo jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Bez względu na powód odmowy przez kierowcę poddaniu się poleceniom funkcjonariuszy policji, na czas wyjaśnienia sprawy (np. oczekiwania na wynik badania krwi) policja elektronicznie zatrzyma prawo jazdy do czasu zakończenia sprawy. Uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, daje policjantom uprawnienie do zatrzymania prawa jazdy.

Policja przekazuje, zatrzymany kierowcy, dokument prawa jazdy prokuratorowi (w sprawie o przestępstwo) albo sądowi (w sprawie o wykroczenie). W przypadku braku wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy, postanowienie o zwrocie zatrzymanego prawa jazdy doręcza się jego właścicielowi.

Jazda po alkoholu – co za to grozi?

Jazda po alkoholu to prowadzenie pojazdu mechanicznego po spożyciu alkoholu lub środków odurzających, które wpływają na zdolność kierowania pojazdem. Nie ma znaczenia, czy kierowca był świadomy spożycia alkoholu lub środków odurzających, czy też nie. Ważne jest jedynie stwierdzenie obecności alkoholu lub środków odurzających w organizmie kierowcy.

Jazda po alkoholu może być zakwalifikowana jako przestępstwo lub wykroczenie, w zależności od stężenia alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu. Stężenie alkoholu we krwi wyraża się w promilach, a w wydychanym powietrzu w miligramach na decymetr sześcienny. Dopuszczalna ilość alkoholu u kierowców w Polsce to taka, która kształtuje się poniżej granicy 0,2 promila, w przeliczeniu na 0,1 mg/dm³ w wydychanym powietrzu.

Co grozi za jazdę w stanie nietrzeźwości? Godząc się na popełnienie przestępstwa jazdy pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości jako kierowca, instruktor jazdy lub osoba prowadząca pojazd holowany, poprzez samo zajęcie w nim miejsca z zamiarem jego prowadzenia, należy wziąć pod uwagę wszelkie negatywne tego konsekwencje - od zatrzymania prawa jazdy przez policję do zagrożenia bezwzględną karą pozbawienia wolności do 3 lat, w niektórych przypadkach nawet do 15 lat i dożywotnim zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych.

W przypadku prowadzenia pojazdu mechanicznego po użyciu alkoholu zgodnie z art. 87 kodeksu wykroczeń, przewidziane jest:

kara aresztu do 30 dni albo grzywny nie mniejszej niż 2.500 złotych (nawet do 30.000 złotych);
bezwzględny zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat;
15 punktów karnych.

W drugim przypadku znacznie poważniejszym, jakim jest przestępstwo jazdy pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości, grozi:

kara pozbawienia wolności do 3 lat;
zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 3 lat do 15 lat;
świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 5.000 złotych do 60.000 złotych;
15 punktów karnych.

Konfiskata samochodu za jazdę po pijanemu

Kara w postaci przepadku samochodu prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji aktualnie wywołuje wiele kontrowersji.

Policja zatrzymuje tysiące nietrzeźwych kierowców oraz dokumentów uprawniających do kierowania pojazdem, ale przepadek samochodu pijanego kierowcy może zostać orzeczony wyłącznie przez sąd i jedynie w ściśle określonych przez ustawę przypadkach.

Przepadek samochodu nietrzeźwego kierowcy może, ale nie musi, zostać orzeczony w procesie karnym skazania sprawcy, który znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, zbiegł z miejsca zdarzenia, albo spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający po zdarzeniu spowodowania katastrofy w komunikacji (art. 173 k.k.), spowodowania niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji (art. 174 k.k.) lub spowodowania wypadku komunikacyjnego (art. 177 § 1 i 2 k.k.), a przed poddaniem go, przez uprawniony organ, badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego.

Drugi przypadek względnie obligatoryjnego zastosowania surowych konsekwencji w postaci przepadku pojazdu mechanicznego w razie popełnienia przestępstwa prowadzenia w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, dotyczy sytuacji, w której sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub za przestępstwo określone w art. 173 k.k., 174 k.k., 177 k.k. lub 355 § 2 k.k. popełnione w stanie nietrzeźwości, lub pod wpływem środka odurzającego, a także, jeśli dopuścił się prowadzenia w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego pojazdu mechanicznego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo albo spożywał alkohol, lub zażywał środek odurzający po zdarzeniu, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego.

Obligatoryjnie przepadek samochodu natomiast sąd orzeka, jeżeli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy powyższych przestępstw była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm³ w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia.

Należy wyróżnić jeszcze przypadek nieodzownego orzeczenia wyrokiem karnym przepadku pojazdu sprawcy, kiedy ten popełnia przestępstwo polegające na prowadzeniu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym (art. 178a § 1 k.k.) znajdując się w stanie nietrzeźwości, w którym stężenie alkoholu w jego organizmie było nie mniejsze niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm³ w wydychanym powietrzu albo prowadziło do takiego stężenia lub przez sprawcę znajdującego się pod wpływem środka odurzającego. Niemniej jednak pomimo takiej sytuacji, gdy zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami, sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku samochodu. Warto w tym celu zasięgnąć pomocy adwokata.

Konfiskata samochodu za jazdę w stanie pod wpływem środka odurzającego

Stanem pod wpływem środka odurzającego jest taki stan, który wywołuje, w zakresie oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza zakłócenia czynności psychomotorycznych, takie same skutki jak spożycie alkoholu powodujące stan nietrzeźwości. Od tego stanu odróżnia się stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu, a więc i środka odurzającego, który - w zakresie skutków jest równoważny stanowi po użyciu alkoholu (zob. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 roku, sygn. akt: V KK 128/06). Zachęcam do przeczytania więcej na ten temat tutaj: Prowadzenie samochodu pod wpływem narkotyków.

Nadzwyczajne złagodzenie kary – prawo do obrony

Jeśli kierowca został zatrzymany za jazdę po alkoholu, nie oznacza to, że automatycznie zostanie skazany. Każda sprawa jest indywidualna, a kierowca ma prawo do obrony i sprawiedliwego procesu przed sądem. W obronie kierowcy może pomóc doświadczony adwokat lub radca prawny, który zna specyfikę spraw karnych drogowych i potrafi wykorzystać wszelkie możliwości prawne na korzyść swojego klienta.

Adwokat lub radca prawny może kwestionować legalność i prawidłowość zatrzymania kierowcy, badania stanu trzeźwości, oraz dowodów zgromadzonych przez policję i prokuraturę. Może też wskazywać na okoliczności łagodzące winę kierowcy.

W przypadku jazdy po użyciu alkoholu ma zastosowanie art. 39 kodeksu wykroczeń, który pozwala na nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpienie od wymierzenia kary. W przypadku jazdy w stanie nietrzeźwym na nadzwyczajne złagodzenie kary pozwala art. 60 kodeksu karnego. W kodeksie karnym istnieje wykaz okoliczności łagodzących (art. 53 § 2b k.k.).

Warunkowe umorzenie postępowania – prawo do obrony

W obronie kierowcy może pomóc doświadczony adwokat lub radca prawny, który zna specyfikę spraw karnych o przestępstwa drogowe i potrafi wykorzystać wszelkie możliwości prawne na korzyść swojego klienta.

Warto w tym miejscu wspomnieć o instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne (jego właściwości i warunki osobiste) oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania karnego będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Jak więc widać, sprawca przede wszystkim musi być osobą niekaraną za przestępstwo umyślne. Sąd rozważając ewentualność warunkowego umorzenia postępowania karnego, będzie badał, w jakich okolicznościach doszło do popełnienia czynu oraz jakie sprawca miał stężenie alkoholu we krwi. Oczywiste przy tym jest, że większe prawdopodobieństwo osiągnięcia korzystnego zakończenia postępowania karnego jest w sytuacji, gdy stężenie alkoholu było względnie niskie, a sprawca poruszał się po drodze publicznej o niewielkim natężeniu ruchu. Jednakże odmienne ustalenia nie przesądzają o braku uwzględnienia wniosku o warunkowe umorzenie postępowania karnego. Adwokat Agata Krzyżanowska – Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu wskazuje na pozostające w zainteresowaniu sądu aspekty osobopoznawcze kierowcy, takie jak właściwości i warunki osobiste sprawcy, dotychczasowy jego sposób życia, wykonywany zawód, które stanowić mogą uzasadnienie w przekonaniu sądu, że pomimo umorzenia postępowania sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Przy warunkowym umorzeniu, sąd nie jest związany obowiązkiem orzeczenia trzyletniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Prowadzenie roweru z silnikiem elektrycznym (wspomagającym) pod wpływem alkoholu

Zgodnie z art. 87 § 1a i 2 kodeksu wykroczeń, osoba, która kieruje na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu pojazdem innym niż mechaniczny będąc pod wpływem alkoholu, może zostać ukarana aresztem do 30 dni albo grzywną w wysokości nie niższej niż 2500 zł lub 1000 zł, w zależności od ilości alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu. Dodatkowo sąd może nałożyć na taką osobę zakaz kierowania pojazdem innym niż mechaniczny na okres do 3 lat.

Prowadzenie roweru po spożyciu alkoholu nie tylko może grozić odpowiedzialnością karną, ale także cywilną – odszkodowawczą. Jeśli rowerzysta spowoduje uszkodzenie ciała lub mienia, może być zmuszony do pokrycia szkody w całości lub częściowo, w zależności od stopnia swojej winy i okoliczności zdarzenia. Prowadzenie roweru po spożyciu alkoholu może mieć wpływ na wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia z tytułu ubezpieczenia komunikacyjnego, jeśli rowerzysta był ofiarą wypadku drogowego. Ubezpieczyciel może zmniejszyć lub odmówić wypłaty świadczenia, jeśli uzna, że rowerzysta przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody przez jazdę pod wpływem alkoholu.

Jazda z pijanym kierowcą jako przyczynienie się do szkody

Jazda z pijanym kierowcą stanowi przyczynienie się do własnej szkody, co stanowi argument w sprawach o odszkodowanie. Odszkodowanie jest świadczeniem pozwalającym naprawić szkodę majątkową, natomiast zadośćuczynienie ma na celu kompensację doznanej krzywdy – szkody niemajątkowej. Zgodnie z dominującym w orzecznictwie stanowiskiem, w sprawach o odszkodowanie majątkowe osoba, która spożywa z kierowcą wspólnie alkohol, a potem decyduje się na jazdę samochodem z kierującym będącym w stanie po spożyciu alkoholu, przyczynia się w stopniu znacznym do odniesionej szkody powstałej w wyniku wypadku komunikacyjnego, gdy stan nietrzeźwości kierowcy pozostaje w związku z tym wypadkiem. Zachowanie poszkodowanego, który nie tylko nie podjął działań w celu zapobiegnięcia prowadzeniu pojazdu przez kierującego, znajdującego się w stanie nietrzeźwości, lecz – po uprzednim wspólnym spożywaniu alkoholu – zgodził się na wspólną jazdę autem, stwarzając w ten sposób dla siebie bardzo istotne niebezpieczeństwo, świadczy, że przyczynił się do powstania własnej szkody (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 lutego 2018 r., sygn. akt: V ACa 892/17).

Konsekwencją przyjęcia, iż poszkodowany przyczynił się do powstania szkody, było zmniejszenie należnego odszkodowania, zadośćuczynienia oraz renty. Kancelaria adwokacka we Wrocławiu oferuje reprezentację w sprawach rekompensaty z tytułu szkody powstałej w wyniku zdarzenia drogowego.

Pijani kierowcy dostają po kieszeni od ubezpieczycieli

Grzywny, więzienie, konfiskata pojazdu, to nie jedyne negatywne konsekwencje za jazdę po alkoholu. Należy liczyć się również z następstwami natury cywilnoprawnej, polegającymi na obciążeniu przez ubezpieczyciela pijanego sprawcy wypadku i kolizji obowiązkiem zwrotu równowartości wypłaconego osobie pokrzywdzonej odszkodowania. Poszkodowani przez pijanego kierowcę dostaną odszkodowanie z obowiązkowego OC sprawcy, podczas gdy ubezpieczycielowi przysługiwać będzie tzw. regres ubezpieczeniowy – roszczenie zwrotne względem sprawcy. Ubezpieczyciel ma możliwość uruchomienia regresu ubezpieczeniowego w czterech przypadkach. W przypadku szkód wyrządzonych umyślnie, po alkoholu lub w stanie nietrzeźwości, ewentualnie po użyciu m.in. substancji odurzających czy psychotropowych, uwzględnionych w przepisach o przeciwdziałaniu narkomanii.

Podsumowanie

Jazda po alkoholu to poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa na drogach, Twojej reputacji i kariery. Jeśli zostałeś zatrzymany za jazdę po alkoholu i przed Tobą sprawa karna, warto zwrócić się o pomoc do adwokata specjalizującego się w prawie karnym, który pomoże Ci w obronie przed zarzutami i w odzyskaniu prawa jazdy. Kancelaria Adwokacka Agata Krzyżanowska – adwokat we Wrocławiu przyjmuje do prowadzenia sprawy karne. U nas znajdziesz doświadczonych i zaangażowanych adwokatów, którzy specjalizują się w prawie karnym, w tym w sprawach karnych i o wykroczenia dotyczących jazdy po alkoholu. Każdy, przeciwko komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Skontaktuj się z nami i umów na konsultację. Pomożemy Ci wybrnąć z trudnej sytuacji, zapewniając obronę adwokata.