Stwierdzenie nabycia spadku
W sądzie czy u notariusza?
Śmierć osoby, która była nam bliska i z nami spokrewniona pociąga za sobą prawa spadkowe oraz obowiązki majątkowe. Postępowanie spadkowe ma na celu zweryfikowanie grona spadkobierców i potwierdzenie ich prawa do dysponowania spadkiem. Z uwagi na podstawę nabycia spadku wyróżniamy stwierdzenie nabycia spadku na podstawie testamentu albo stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy. Niezależnie od podstawy prawnej nabycia spadku, stwierdzenie nabycia spadku może być potwierdzone w postanowieniu wydanym przez sąd albo akcie poświadczenia dziedziczenia, sporządzonym przez notariusza.
Bez uzyskania sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia spadkobiercy nie będą w stanie dysponować rzeczami, które wchodzą w skład tego spadku. Przedmiotem spadku są zazwyczaj nieruchomości i ruchomości, aktywa, obligacje, lokaty, a także wszystkie prywatne rzeczy spadkodawcy. Wykonywanie takich czynności, jak sprzedaż odziedziczonego mieszkania albo głosowanie udziałami zmarłego wspólnika w spółce z o.o. będą, do czasu uzyskania postanowienia spadkowego, niemożliwe. Uzyskanie sądowego stwierdzenia nabycia spadku albo notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia będzie dopiero podstawą do inicjowania kolejnych spraw, np. o dział spadku, zachowek, wykonanie zapisu testamentowego lub zniesienie współwłasności odziedziczonej nieruchomości. Droga sądowa jest mniej kosztowna, jednak bardziej czasochłonna. W przypadku braku sporu w sprawach spadkowych warto rozważyć rozwiązanie z udziałem notariusza dlatego, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych klientów, kancelaria adwokacka we Wrocławiu współpracuje w powyższym zakresie z notariuszami.
Oświadczenie wiedzy – zapewnienie spadkowe
Pomoc adwokata może być niezbędna w przypadku spornych spraw spadkowych. Każdy spadkobierca powinien zadbać o spadek, zabezpieczyć go. Do sądu trafiają często sprawy bardziej sporne, gdy nie jest dokładnie znany krąg spadkobierców lub rozstrzygane mają być kwestie związane z ważnością sporządzonych przez spadkodawcę testamentów. Sąd jest zobowiązany do ustalenia kręgu spadkobierców przed wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Warto jednak mieć na uwadze, iż w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd nie ma obowiązku prowadzenia z urzędu postępowania dowodowego, a tym bardziej nie ma obowiązku prowadzenia z urzędu dochodzenia w celu uzyskania ewentualnych dowodów.
Weryfikacji zupełności materiału dowodowego służy szczególny dowód w postaci zapewnienia spadkowego. Sąd, do protokołu na rozprawie, odbierając od znanych spadkobierców szczególnego rodzaju oświadczenia spadkowe, uzyskuje konieczne informacje i ustala czy mają oni wiedzę m.in.: o ewentualnych testamentach sporządzonych przez spadkodawcę, o jego zstępnych, ich ilości oraz na temat odrzucenia spadku przez innych spadkobierców. Zapewnienie spadkowe składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej. Jeżeli zapewnienie spadkowe nie było złożone albo jeżeli sąd uzna, że zapewnienie lub inne dowody zgłoszone przez wnioskodawcę nie będą wystarczające, postanowienie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Gdy nie ma wątpliwości co do tego, kto jest spadkobiercą, to sąd zamyka rozprawę i ogłasza postanowienie spadkowe, w którym spadek w odpowiednich częściach ułamkowych zostaje przyznany konkretnym osobom.
W przypadku postępowania spadkowego przed notariuszem to notariusz sporządza protokół dziedziczenia, w którym spadkobiercy składają zapewnienia spadkowe, a następnie na podstawie takiego protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, w którym wskazani zostają spadkobiercy oraz wysokość ich udziałów w spadku.
Oświadczenie woli – oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku
Osoba, która została powołana do spadku, w drodze testamentu lub ustawy, w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku, ma prawo złożenia oświadczenia woli dotyczącego sposobu przyjęcia spadku albo jego odrzuceniu. Od spadkobiercy zależy, czy będzie chciał spadek przyjąć. Decyzja o odrzuceniu spadku podyktowana jest przeważnie obawą przed długami spadkowymi. Oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem, lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie, wraz z załącznikami, do sądu spadku. Oświadczenia, o których mowa powyżej, mogą być również składane w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku. Należy mieć na uwadze szczególne uregulowania dotyczące składania oświadczeń spadkowych w mieniu małoletniego dziecka.
Z chwilą upływu ww. terminu wystąpi skutek prawny przewidziany w art. 1015 § 2 kodeksu cywilnego, a więc przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza – postępowanie egzekucyjne
W przypadku dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza granicą odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe jest tzw. stan czynny spadku, czyli właściwie aktywa. Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza jest rozwiązaniem co do zasady bezpiecznym, z uwagi na brak ponoszenia odpowiedzialności za długi spadkowe ponad wartość ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza, stanu czynnego spadku.
Z chwilą upływu terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, odpowiedzialność spadkobiercy będzie ograniczona do wartości tego, co w spadku on otrzymał. Po co więc składać oświadczenie o odrzuceniu spadku, w przypadku, gdy mamy wiedzę o długach spadkowych, skoro ustawodawca nas już zabezpieczył? Realnego zagrożenia związanego z instytucją dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza, w kontekście odpowiedzialności za długi spadkowe należy poszukiwać w etapie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ma takie znaczenie w egzekucji przeciwko spadkobiercy, że nie może on kwestionować skierowania egzekucji do całego swojego majątku. Skutek przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest taki, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe całym majątkiem osobistym! Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza chroni nas zatem tylko w ograniczonym zakresie. Warto więc dołożyć staranności i złożyć odpowiednie oświadczenie przed upływem ustawowego terminu.
Kancelaria Adwokacka Agata Krzyżanowska specjalizuje się w sprawach spadkowych. Zapraszamy do kontaktu!
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. W treści postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wskazani są spadkobiercy i części, w jakiej dziedziczą oni spadek. W postanowieniu tym brak jest informacji, o przedmiotach, które wchodzą w skład masy spadkowej. Na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jak również aktu poświadczenia dziedziczenia, żadne przedmioty nie zostają przyznane spadkobiercom na wyłączoną własność. Spadkobiercy na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku stają się współwłaścicielami wszystkich rzeczy wchodzących do spadku w częściach ułamkowych odpowiadających ich udziałom spadkowym. Spadkobiercy dopiero od tego momentu mogą żądać działu spadku. Podkreślić należy, że do chwili działu spadku, spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Każdy ze spadkobierców odpowiada samodzielnie za długi spadkowe proporcjonalnie do wielkości udziału, jaki mu przypada w spadku, dopiero po przeprowadzeniu postępowania działowego.
Jeżeli do spadku będzie wchodziła nieruchomość, a jeden ze spadkobierców będzie chciał nabyć wyłączną własność odziedziczonej nieruchomości, wtedy zasadne stanie się złożenie do sądu wniosku o zniesienie współwłasności nieruchomości.
Dowody do sprawy o podział majątku wspólnego
W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku przedłożyć należy:
- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy,
- odpisy skrócone aktów urodzenia wszystkich spadkobierców,
- odpis skrócony aktu małżeństwa (jeżeli, którykolwiek ze spadkobierców zawarł związek małżeński, w konsekwencji, czego zmienił nazwisko).
W postępowaniu o dział spadku i zniesienie współwłasności odziedziczonego majątku, np. współwłasności nieruchomości czy samochodu, wykazać należy, jakie inne rzeczy wchodzą do masy spadkowej. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego. Sąd nie ma obowiązku prowadzenia z urzędu postępowania dowodowego, a tym bardziej nie ma obowiązku prowadzenia z urzędu dochodzenia w celu uzyskania ewentualnych dowodów. Przedstawienie dowodów leży w interesie osoby, która wywodzi skutki prawne z danych faktów. Źródłami dowodzenia faktów są przede wszystkim dowodu z dokumentów, a to odpis księgi wieczystej, dowód rejestracyjny pojazdu, zeznania świadków, lub zlecenie i przeprowadzony spis inwentarza spadku przez komornika sądowego. Spis inwentarza jest sposobem ustalenia majątku spadkowego osoby zmarłej i jego wartości. Spełnia również funkcję zabezpieczenia spadku. W sytuacji, gdy jeden ze spadkobierców żąda przyznania rzeczy o znacznej wartości na wyłączną własność, zasadnym jest także przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego oraz przedstawienie dokumentu, z którego wynika, że spadkobierca ten będzie w stanie spłacić pozostałych spadkobierców.
Adwokat we Wrocławiu – sprawy spadkowe
Instytucje prawa spadkowego wymagają, oprócz znajomości obowiązujących przepisów prawa i orzecznictwa, także praktyki zdobytej na salach sądowych. Kancelaria Adwokacka Agata Krzyżanowska we Wrocławiu zapewni pełną obsługę prawną na każdym etapie postępowania, począwszy od porady prawnej, przygotowania odpowiednich pozwów lub wniosków, poprzez postępowanie sądowe, skończywszy na postępowaniu egzekucyjnym. Niezależnie od tego, czy potrzebujesz reprezentacji w rozwiązaniu sporu sądowego, czy porady prawnej dotyczącej zniesienia współwłasności odziedziczonej nieruchomości lub jej najmu, jesteśmy gotowi służyć Ci naszym doświadczeniem i wiedzą. Zaufaj nam, aby chronić Twoje interesy w sprawach nieruchomości! Zapraszamy do kontaktu.